(11 november 2023, Harry Zandvliet)
Dit jaar kwam mijn boek uit: ‘Typezetjes uit de praktijk’ hier te bestellen: https://marktplaza.nl/typezetjes-uit-de-praktijk-94307980
Een vervolg op het encyclopedisch damboek van Arie van der Stoep over damcombinaties (Alle typezetjes). In mijn boek wordt uit de doeken gedaan uit welke bouwstenen combinaties bestaan. Vervolgens worden de slagzetten behandeld, deze zijn gegroepeerd op een thema. Door typezetjes te groeperen op thema en te ontleden in algemene bouwstenen zult u de combinaties sneller ontdekken in partijen!
Alle slagzetten komen uit partijfragmenten de namen van de spelers staan ook in een index, op gesorteerd op achternaam speler met verwijzing naar de diagrammen. Misschien staat u er ook bij! Het betreffen partijen vanaf eind 19e eeuw. Alleen typezetjes zijn opgenomen in de typezetjescanon die regelmatig in de praktijk voorkomen.
Van elke combinatie wordt ook diens geschiedenis beschreven, zoals wie hem gemunt heeft en in welke historische partijen deze een grote rol speelt.
In de komende weken ga ik typezetjes uit mijn boek hier publiceren, dat wil zeggen van elke typezetje geef ik een paar mooie voorbeelden, in mijn boek zult u de totale verzameling kunnen vinden van de typezetjes en per typezet diens ontstaansgeschiedenis.
De bestaande slagzetten uit de praktijk kunnen onderverdeeld worden in de volgende 23 groepen:
➢ Algemene slagen (Coups Général)
➢ Blonde slagen (Coups Blonde)
➢ Brilslagen (Coups des Lunettes)
➢ Fabre slagen (Coups Fabre)
➢ Haarlemmer slagen (Coups des Mazettes)
➢ Hielslagen (Coups du Talon)
➢ Kaatsingslagen (Coups du Ricochet)
➢ Kerkhofslagen (Coups de Cimetières)
➢ KVO-slagen (Coups de Confinement)
➢ Hekstellingslagen (Coups du Marchand)
➢ Meerslagslagen (Coups du Impact multiple)
➢ Vrije damslagen (Coups du dame libre)
➢ Rechte damslagen (Coups du dame droit)
➢ Philippe slagen (Coups Philippe)
➢ Raphaël slagen (Coups Raphaël)
➢ Temposlagen (Coups du Tempo libre)
➢ Turkse Themaslagen (Coups du théme Turc)
➢ Vangstellingsmotief- en eindspelslagen (Coups du Motief de positonnement et Endgame)
➢ Statische slagen (Coups du Statique)
➢ Verrassingslagen (Coups d’Assommoir)
➢ Voorpost-24 slagen (Coups d’Avant poste-24)
➢ Valluikslagen (Coups de Trappe)
➢ Weiss slagen (Coups de l’expresse)
1. Algemene slagen (Coups Général)
Slagzetten die niet ondergebracht konden worden in één van de 22 thema’s heb ik in deze groep verzameld.
1.1 Centrumslag (Coup Central) (Henri Chiland)
1.1.1 Centrumslag finesse Tholel (Coup Central finesse Tholel) (Francis Tholel)
1.2 Deslauriers slagzet (Coup Deslauriers) (Marcel Deslauriers)
1.2.1 De orthodoxe slagzet van Deslauriers (Coup Deslauriers forme orthodoxe)
1.2.2 De vrije vorm: slagzet van Deslauriers (Coup Deslauriers forme libre)
1.3 Napoleon slag (Coup Napoleon) (Henri Chiland)
1.4 Raichenbach slagzet (Coup Raichenbach) (Maurycy Rajchenbach)
1.5 Spaanse slag (Coup Espagnol) (Freek Raman)
1.6 Slag van de juiste richting (Coup de L’aigulle) (Louis Barteling)
1.7 Zetje van Lochtenberg (Coup Lochtenberg) (C.J. Lochtenberg)
2. Blonde slagen (Coups Blonde)
Wit voert uit: Het universele kenmerk van de Blonde slagzet is dat er minimaal 2 witte en 2 zwarte schijven tegenover elkaar staan op dezelfde diagonaal, met een onbezet veld onder de voorste witte schijf van de witte tweepoot. Een zwarte schijf dendert langs de zwarte tweepoot, door een meerslag, en eindigt op het onbezette veld waarna de eindslag plaatsvindt.
2.1 Blonde slagzet (Coup Blonde)
2.2 Bourquin slagzet (Coup Bourquin)
2.3 Normandische slag (Coup Normand)
3. Brilslagen (Coups des Lunettes)
Het kenmerk van een Brilslag is dat er bij het uitvoeren van de slagzet sprake is van een tussenpieper. Een tussenpieper kan een schrijf zijn in: een open bril, een halfopen bril of een gesloten bril. In het laatste geval wordt ook wel gesproken van een geklemde schijf.
3.1 Bonnard slagzet (Coup Bonnard) (Marcel Bonnard)
3.2 Brilslag (Coup De La Lunette) (Piet Roozenburg)
3.3 Van Eck slagzet (Coup Van Eck) (Een zekere R. van Eck)
3.4 Gortmans slagzet (Coup Gortmans) (Godefridus Gortmans)
3.5 Haakslag (Coup De Croc) (Eugène Leclercq)
3.6 Klemcombinatie (Coup Dans Les Pinces) (Piet Roozenburg)
3.7 Labrosse slagzet (Coup Labrosse) (Georges Labrosse)
3.8 Molimard Forcing (Molimard forçage) (Marcel Molimard)
3.8.1 Molimard Forcing in flankaanval
3.9 Mosenslag (Coup gâcher) (Freek Raman)
3.10 Puikslag (Coup Mine) (Oscar Baeke)
3.11 Schaarslag (Coup De Ciseaux) (Henri Chiland)
3.12 Verraderlijke slag (Coup De Jarnac) (Pierre Manoury)
4. Fabre slagen (Coups Fabre)
Het kenmerkende thema is dat bij het voorbereiden van de Fabre slag een schijf in de lucht wordt gebracht, deze kan na de slag met enige techniek gewonnen worden, vaak als plusschijf. De slag gaat over de velden: 21x12x23…
4.1 Fabre slagzet (Coup Fabre) (Marius Fabre)
4.2 Verleidingsslag (Coup Temptation) (Dugas)
4.3 Zimmermann Slagzet (Coup Zimmermann) (J. Zimmermann)
5. Haarlemmerslagen (Coups Mazette)
Deze slagzet wordt ook wel Groenzet genoemd omdat er 3 openingen zijn waar die in voorkomt, 2 daarvan worden veelvuldig gemist door beginnende dammers. Er moet sprake zijn van ruiming uit de slagrij van de witte schijf 28 (zwart voert uit). De eerste schijf van de slagrij komt daar door vulling. De slagrij gaat of over: 17x28x39x30 of over :19x28x37x26.
5.1 Haarlemmer slagzet of Groenzet (Coup de Mazette) (Beschreven in Haarlem)
5.2 Haarlemmerfabre slagzet (Coup de Mazettefabre) (Marius Fabre)
5.3 Haarlemmerjharap (Coup de Mazettejharap) (Radjinder Jharap)
5.4 Haarlemmerdejongh slagzet (Coup de Mazettedejongh) (Herman de Jongh)
6. Hielslagen (Coups du Talon)
Er zijn 2 vormen van hielslag. De bekendste is de vorm waarbij naar achteren wordt geslagen (indien meer dan 1 schijf dan verlengde Hielslag) en zodoende wordt er ruimte gemaakt voor een aanpalende schijf van de tegenstander die kan slaan, waarna een slagzet volgt of voorbereid wordt. De andere vorm is dat een schijf van de tegenstander geplakt blijft onder een schijf die vervolgens geslagen moet worden omdat er zojuist een ruiming heeft plaatsgevonden van de aanpalende schijf (indien deze meer dan 1 schijf slaat is het een verlengde vorm) van degene die de slagzet uitvoert. Een bijzondere verlengde vorm is het sponsmotief.
6.1 Hielslag (Coup du Talon) (Georges Balédent)
6.2 Hielslag met sponsmotief (Coup du Talon motif éponge) (Daniel Lanfrey)
6.3 Beudin (Coup Beudin) (Gaston Beudin)
6.4 Beudin met sponsmotief (Coup Beudin motif éponge) (Daniel Lanfrey)
7. Kaatsingslagen (Coups du Ricochet)
Van Kaatsingslag spreken we als de gekaatste schijf onderdeel is van de slagrij. Er zijn 3 smaken:
- als de uitvoerder een slag maakt en eindigt voor een zwarte schijf die moet slaan. Dat noemen we een kaats. Als deze schijf ook onderdeel is van de slagrij dan spreken we van een Kaatsingslag.
- Als de uitvoerder een slag maakt van meer dan 1 schijf en dan een kaats zoals uitgelegd bij 1.
- Als de uitvoerder eerst een schijf ruimt van de tegenstander en daardoor ruimte gemaakt wordt voor een kaats zoals bij 1
- Als de uitvoerder een schijf offert en die kan terugslaan maar eerst een slag elders uitvoert en dan de schijf slaat resulterend in een kaats zoals bij 1
7.1 Kaatsingzet (Coup du Ricochet) (Louis Barteling)
7.2 Rente- of Bokkenschieterszet (Coup intérêt- ou du Gaffeur) (Leen de Rooij)
7.3 Indirecte Kaatsingzet (Coup du Ricochet indirect) (Eugène Leclercq)
7.4 Canadese Kaatsingzet (Coup du Ricochet Canadien) (Paul Sonier)
7.5 Verraderlijke kaatszet (Coup Dentroux) (Piet Roozenburg)
8. Kerkhofslagen (Coups de Cimetières)
Kerkhofslagen zijn typeslagzetten die zich voordoen bij een kerkhofaanval. Een kerkhofaanval wordt geplaatst in het klassieke spelgenre, meestal noodgedwongen om expansie te zoeken. Vaak is die dan niet goed, vandaar de naam: kerkhofaanval . Een kerkhofaanval kan ook heel sterk zijn. Als wit een kerkhofaanval heeft dan staan er zwarte schijven op 23 en 19 en witte schijven op 22, 28 en 32.
8.1 Arnoux slagzet (Coup Arnoux) (R. Arnoux)
8.2 Cros slagzet (Coup Cros) (Cros)
8.3 Scheeres slagzet (Coup Scheeres) (Piet Scheeres)
9. KVO slagen (Coups de Confinement)
Binnen het spelsysteem van de kortevleugelopsluiting (KVO) kennen we een drietal typeslagzetten. Van een korte vleugelopsluiting spreken we als de opgeslotene schijven heeft op 21,16,17. Nodig is ook een schijf op 11 en/of op 6 omdat de opsluiting anders meer schijven kost dan er opgesloten worden. De tegenstander heeft witte schijven op 26,27 en 32.
9.1 Blanc slagzet (Coup Blanc) (Publicatie Cantalupo)
9.2 Cantalupo slagzet (Coup Cantalupo) (Louis Cantalupo)
9.3 Molimard slagzet (Coup Molimard) (Alfred Molimard)
10. Hekstellingsslagen (Coups de Marchand )
Een hekstelling is een vork aan de rand. Bijvoorbeeld 26,36,31,27. Ander voorbeeld 25,35,30,24. Twee typezetjes die voorkomen in dit speltype. De Hekstellingsslag is een typezet uitgevoerd door degene met de hekstelling. De Heer slagzet, juist degene die de hekstelling tegenspeelt.
10.1 Hekstellingsslag (Coup de Marchand) (Pierre Chestem)
10.2 De Heer slagzet (Coup De Heer) (Aris De Heer)
11. Meerslagslagen (Coups du Impact Multiple )
In deze typezetjes is het thema de meerslag.
11.1 Afrikaanse- slag of plakker (Coup d’africain) (Blonde)
11.2 Beauregard slagzet (Coup Beauregard) (Michael Kats naar Willy Beauregard)
11.2.1 Finesse Aliar (Waldo Aliar) (Zie 2e combi Gantvarg Chizhov)
11.3 Bomzet (Coup à la Bombe) (Eugène Leclercq)
11.3.1 Finesse Siuda (Ewa Siuda)
11.3.2 Finesse Jesson (Jesson)
11.3.2 Marchal slagzet of Bomzet met korte lont (H.Marchal)
11.3 Rotterdammertje (Coup Rotterdam) (Freek Raman)
12. Vrije damslagen (Coups du dame libre)
Vrije damslagen hebben een slagrij die, anders dan de rechte damslagen, altijd over meerdere diagonalen gaat.
12.1 Bliksemslag (Coup de l’Éclair) (Le damier universel 1910)
12.2 Gehaakte (dam)slag (Coup de Crochet) (Paul Prot “Le guide théorique et pratique 1950 “)
12.3 Slaperszet (Coup dormeur) (Oscar Baeke)(Le Grognard 16-1-1938)
12.4 Pleisterslag incl. Finesse Pronk (Coup de l’eplâtre) (Oscar Baeke)
12.5 Raman slagzet (Coup Raman) (Freek Raman)
12.6 Winkelhaakslag (Coup en Équerre) (Felix Jean)
13. Rechte damslagen (Coups du dame droit)
Rechte damslagen hebben een slagrij die tot voor de damrij altijd over één diagonaal gaan.
13.1 Rechte Slag (Coup Droit) (Leclerq Le jeu de dames 1-5-1898:65)
13.2 Orthodoxe- of rechtzinnige slag (Coup Orthodox) (Viscerius 1967)
13.2 Timmermanszet (Coup du charpentiers) (Alfred Régnier 1877)
14. Philippe slagen (Coups Philippe)
Philippe slagen 40/38x29x18x7/9…
14.1 Philippe Slag (Inclusief Démasque slag) (Coup Philippe) (Philippe, dammer uit Marseille)
14.2 Marne slag (Coup Marne) (Freek Raman)
14.3 Molenwiek slagzet (Coup du Tourniquet) (C&C, Rodolphe Coutelan & Louis Cantalupo)
15. Raphaël slagen (Coups Raphaël)
Raphaël slagen 3x12x21x32…
15.1 Raphaël Slag (Coup Raphaël) (Oscar Baeke)
15.2 Hollandse slag (Coup Hollandaise) (Freek Raman)
15.3 Beets slag (Coup Beets) (Freek Raman)
16. Temposlagen (Coups du tempo libre)
Een slagzet die nog niet is ingedeeld bij een slagzetgroep maar waarbij de tempo
een vast thema is vallen onder de Temposlagen.
16.1 Chiland Slagzet (Coup Chiland) (Louis Cantalupo)
16.2 Dubbele troefzet (Coup de double atout) (Rudolphe Coutelan & Louis Cantalupo)
16.3 Kleef-aan-combinatie (Coup mouvement adhésif) (Leen De Rooij)
17. Turkse-thema slagen (Coups du Turc)
Combinaties die alleen mogelijk zijn met de 2 regels:
- Niet tweemaal over dezelfde schijf slaan
- Schijven blijven op het bord staan totdat de slag klaar is.
Turkse slagen zijn met de Turkse damspelregels niet mogelijk.
De Turkse damvriend van Manoury vond dit soort slagzetten misschien daarom bijzonder.
17.1 Turkse slag (Coup Turc) (Pierre Manoury)
17.2 Halve Turkse slag (Coup à moitié turc) (Pierre Manoury)
17.3 Vruchtenpitzet (Coup du Pépin) (Tristan?? Bernard 1875)
18. Vangstellingsmotief- en eindspelslagen (Coups du motif de Positionnement et Endgame)
Combinaties vangstellingen en motieven die in het eindspel voorkomen.
18.1 Bedriegersslag (Coup du Trompeur) (Pierre Manoury)
18.2 Van Bergenzet (Coup Bergen) (Uitgevoerd L. Van Bergen (1935) gemunt door Piet Roozenburg)
18.3 Blinde Steegzet (Cul de sac) (Pierre Manoury)
18.4 Blokkade zet (Coup de Blocus) (Rudolphe Coutelan & Louis Cantalupo)
18.7 Kastzet (Coup l’Armoire) (Gemunt door Lanfrey)
18.8 Klemzetmotief (Motif de Pince) (Onbekend)
18.9 Klokkengietersmotief (Du fundeur de cloches) (Pierre Manoury)
18.10 Opsluitingsmotief (Coup d’Enferme) (Henri Chiland)
18.11 Schaarmotief (Motif de ciseaux) (Onbekend)
18.13 Val der Koningen (Coup de l’Escallier) (Juan Timoneda uit Spanje in 1635 van het Spaanse damspel)
18.14 Versperringszet (Coup Barrage) (Baeke)
18.15 Vlaamseslag (Coup Flamande) (Louis Tévan)
18.16 Vogelknip (Coup Trébuchet) (Gerorges Balédent)
19. Statische slagen (Coups du statique)
Combinaties met een vaste slagrij en startpunt die niet vallen onder een ander groep typezet
19.1 Daksparslag (Coup du Chevron) (Henry Chiland)
19.2 Klaterslag (Coup de CLinquant) (Pierre Manoury)
19.3 Maanslag (Coup de Lunaire) (Freek Raman)
19.5.1 Halve Coup Royal (Onbekend)
20. Verrassingsslagen (Coups d’Assomoirs)
De verrassingsslagzetten hebben 1 ding gemeen, er is sprake van slagkeuze, om de slag te kunnen maken moet wit met de andere schijf slaan waarna de slagrij zich vormt, conform de letterlijke Franse betekenis van de verrassingsslag: “Slag die uit de lucht komt vallen”
20.1 Coup Manoury (Pierre Manoury)
20.2 Schuifladezet (Inclusief Bakkerszet) (Coup du Tiroir) (Louis Cantalupo (1920))
21. Voorpost-24 slagen (Coups d’avant poste-24)
Wits aanval via voorpost op veld 24 is populair gemaakt door Reinier Cornelis Keller. Er ontstonden nieuwe- spelsystemen en slagzetten welke nog niet ondergebracht zijn in andere groepen van typezetjes.
21.1 Invasiezet (Coup de l’Entrave) (Louis Cantalupo)
21.2 Coup Labouret (Naar een forcing van A. Labouret, 1924 Jeu de Dames)
21.3 Coup Letsjev (Ontdekt door Letsjev)
21.4 Coup Nagel (Uitgevoerd door Sietse Nagel)
21.5.1 Coup Stahlberg (Idem, zonder forcing)
22. Valluikslagen (Coups de la trappe)
De Valluikslag doet zich voor in de kettingstelling, de geketende schijf kan slaan maar er wordt geslagen met een andere schijf waardoor de geketende schijf zelf geslagen kan worden. Dit geeft een verrassingseffect, vandaar Valluikslag. Bij de Valluikslag dubbel doet zich eerst een voorspel voor.
22.1 Valluikslag enkel (Coup de la trappe simple) (Eugène Leclercq)
22.2 Valluikslag(Coup de la trappe) (Eugène Leclercq)
23. Weiss slagen (Coups de l’Expresse)
Bij een Weiss slagzet wordt de 2e schijf in de slagrij erheen gebracht (via dwangzet, offer of het kenmerkende heen-en-weer gooien, en de eerste schijf in de slagrij komt daar door een offer waarbij deze naar achteren slaat. Er zit een knik tussen het slaan van de eerste- en tweede schijf
23.2 Coup Springer (Uitgevoerd door Benedictus Springer tijdens WK tegen Alfred Molimard)
23.3 Coup Ricou (Fréderic Dutto alias Coup Ricou vierder hiermee triomfen)